Muzealna książka tygodnia

W Polsce nie ma dekoracji o porównywalnej skali ani znaczeniu, zachowanej w pierwotnym kształcie i miejscu, do którego była przeznaczona. W malarstwie Jerzego Eleutera Siemignowskiego niezwykle ważny jest bowiem kontekst – gdyby plafony Czterech pór roku wyjąć z sufitów apartamentów królewskich pałacu w Wilanowie i pokazać na ścianie w muzeum czy galerii, oznaczałoby to zachwianie ich sensu i utratę cząstki ich artyzmu. Oglądanie ich na fotografiach, nawet najlepszych, również będzie tylko namiastką. Żeby je w pełni zrozumieć i docenić, trzeba je podziwiać w oryginalnym barokowym pałacu.

Kiedy Jerzy Eleuter otrzymał od króla Jana III polecenie namalowania plafonów przedstawiających alegorie czterech pór roku, miał niespełna 30 lat. Niedawno wrócił z około pięcioletniego pobytu w Rzymie, podczas którego zapoznawał się z dziełami starożytnymi, twórczością wielkich mistrzów renesansu i wczesnego baroku oraz tym, co w Wiecznym Mieście działo się aktualnie. Tam nauczył się malować w sposób erudycyjny i respektujący kontekst dzieła. Wreszcie – zwyciężył w konkursie organizowanym przez Akademię Świętego Łukasza, prestiżowe stowarzyszenie artystów. I – po otrzymaniu papieskiego Orderu Złotej Ostrogi – zmienił nazwisko na Eleuter, czyli wolny (wcześniej podpisywał się jako Szymonowicz).

Król Jan III - miłośnik sztuk i nauk – postawił przez nim wymagające zadanie. Plafony – czyli ogromne malowidła sufitowe – miały się znaleźć w apartamentach monarchy i jego małżonki Marii Kazimiery, i prezentować złożone w treści i pełne symbolicznych odniesień alegorie czterech pór roku. W Antykamerze Królowej, pomieszczeniu, w którym dworzanie i goście oczekiwali na audiencję, znalazła się Jesień. W Sypialni Królowej, będącej również salą audiencyjną, w której Maria Kazimiera przyjmowała gości, siedząc na łożu, umieszczono Wiosnę. U króla Antykamerę i Sypialnię dekorowały odpowiednio Zima i Lato.

W harmonijnych kompozycjach Jerzego Eleutera podziwiamy staranność rysunku, wyczucie koloru i pomysłowość łączenia rozmaitych motywów i wątków w spójną całość. Zanim przyjdziecie do królewskich apartamentów w pałacu wilanowskim warto poczytać, co o malarzu i jego dziele napisał Konrad Pyzel, barwnie i niezwykle zajmująco. To książka o człowieku, artyście, o obrazach i kontekście – antycznym, rzymskim i wilanowskim, i długim trwaniu. Kto czyta, nie błądzi!

Książka dostępna w muzealnej księgarni i online, w języku polskim i angielskim.